Povodom Međunarodnog dana arheologije, koji se obeležava treće subote u mesecu oktobru, u „Sali pod svodovima“ u Konaku kneginje Ljubice priređena je tematska izložba „Beogradske priče – Lice u lice sa Jovijanom“. Izložba je otvorena 15. a radoznalci će imati priliku da je posete do 25. dana meseca oktobra, dakle svega desetak dana. Ulaz je besplatan! Izložbom koju potpisuje kustos Milorad Ignjatović, Muzej grada Beograda proslavlja ujedno i 129 godina rada.
Već se iz naziva izložbe da naslutiti njen sadržaj. Posvećena je rimskom caru Flaviju Jovijanu, rođenom 331. godine u okolini Singidunuma, tj. današnjeg Beograda, koji je među savremenicima ostao upamćen po gubitku teritorija na istoku, jer je sa Persijom je sklopio po carstvo vrlo nepovoljan mir. Sa druge strane, tokom svoje kratkotrajne vladavine od nepunih osam meseci ( 27. jun 363 – 17. februar 364. godine) doneo je niz dekreta o verskoj toleranciji, pa ga ranohrišćanske legende prikazuju kao idealnog vladara. Uz digitalnu rekonstrukciju portreta cara Jovijana, publici su predstavljeni luksuzni arheoloških nalazi II-IV stoleća pronađeni u Beogradu i okolini.
Raskošni minimalizam
O „Sali pod svodovima“ pisali smo u prikazu izložbe „Ostave i skrivnice u prošlosti Beograda“. Izložba „Lice u lice sa Jovijanom“ tehnički je vrlo slično izvedena. Mračne podrumske odaje diskretno obasjavaju svetla crvenkastih i zlaćanih tonova pa prostor izgleda poput kakve elegantne riznice gde se čuvaju najveće dragocenosti. Izložbenu postavku čine četiri crna šestougaona stola (jedan sa uvodnim tekstom i ilustrovan i tri sa arheološkim nalazima) i jedan TV na kom se iznova ponavlja animirana digitalna rekonstrukcija portreta cara Jovijana. Prateći tekstovi ispisani su na samim stolovima, na srpskom jeziku, ćiriličkim pismom, u beloj boji. Na svakom stolu nalazi se i plastificirani prevod odgovarajućeg teksta na engleski jezik.
„Lice u lice sa Jovijanom“
Na prvom stolu na koji posetilac nailazi ilustrovana je kovanica sa portretom cara Jovijana. U okviru kovanice je u boji zlata iscrtana teritorija Rimskog carstva i označen položaj Singidunuma. U Singidunum je postavljena minijaturna statua cara (?). Ispod ilustracije je ispisan naziv izložbe i uvodni tekst. Na stolu se nalaze leci na srpskom i engleskom jeziku.
Na preostala tri stola izložene su kovanice sa portretom cara Jovijana i, uz njih, uglavnom luksuzni predmeti II-IV stoleća pronađeni na teritoriji ili u okolini Beograda: zlatni nakit, pozlaćene fibule, bronzane figurice rimskih božanstava, ikone kulta Podunavskih konjanika, nekoliko staklenih posuda, pa i dve koštane ukosnice. Nalazi su zaštićeni staklenim izložbenim kutijama. Prateći tekstovi nisu u vezi sa izloženim predmetima već sa temom izložbe, odnosno portretom cara Jovijana i njegovom rekonstrukcijom.
Bista i lice cara Jovijana rekonstruisani su uz pomoć softverske tehnologije za prepoznavanje lica. Digitalna rekonstrukcija izrađena je u saradnji sa Milicom Tomić, arheologom i digitalnom umetnicom iz kompanije Eight Bit. Budući da je izgled cara Jovijana poznat jedino na osnovu portreta na kovanicama, za potrebe rekonstrukcije autori su formirali „базу података са више од 160 портрета приказаних на новцу од злата, сребра и бронзе“ čime su „обухватили све познате типове и варијанте новца кованог у различитим регијама царства“ i publici ponudili 3D rekonstrukciju koja, kako sami kažu, „није ни идеална ни савршена“ već „једноставно […] реалистична.“ Digitalnu animaciju prati muzika koja asocira na stare dobre filmske spektakle o Rimskom carstvu.
Kratko, jednostavno i pravo u centar
Tako bismo izložbu „Lice u lice sa Jovijanom“ mogli opisati u nekoliko reči. Tehnički i vizuelno na visini zadatka, koncept ove male izložbe vrlo je zanimljiv. Sasvim jednostavno, gotovo minimalistički, autori su odgovorili na temu, pokazavši jedan od nebrojeno mnogo načina na koji savremenu tehnologiju možemo upotrebiti za oživljavanje prošlosti. Izloženi arheološki nalazi obogatili su izložbu, mada kriterijumi za njihov odabir nisu sasvim jasni – jedino što im je donekle zajedničko sa Jovijanom je što uglavnom potiču sa prostora Beograda ili njegove okoline. Možda se odgovor krije u tekstu štampanog letka u kom se veli sledeće:
„Овом изложбом Београђанима пружамо прилику да стану лицем у лице са нашим славним „суграђанином“.“ (podvukao urednik)
Da ne utrčavamo na klizav teren definisanja i prepoznavanja identiteta, u ovom slučaju lokalnog, postavlja se pitanje čemu prevod tekstova na engleski ako su izložbu „Beograđanima“ namenili „njihovi sugrađani“. Sa druge strane, opisi eksponata nisu prevedeni a imena nalazišta ispisana su isključivo ćirilicom. Fokus je, dakle, na domaćoj publici, ali bi ovakve nedoslednosti u izvedbi ipak valjalo izbegavati (prevesti sve ili ništa). Kataloga izložbe nema. Nije nam poznato ni da li je predviđen. Prateći letak sadrži gotovo sav tekst ispisan na stolovima, ali ne sadrži fotografije eksponata.
Bilo kako bilo, izložbu „Lice u lice sa Jovijanom“ svakako vredi posetiti, pa pohitajte!